Nhiều hàng quán bất ngờ từ chối chuyển khoản: Lo ngại chính sách thuế mới?

Chị Thanh, nhà cách quán ăn 20km, gặp khó khăn khi không thể nhờ người thân đến lấy đồ ăn hộ. Loay hoay tìm cách thanh toán, sau khi năn nỉ, chị được chủ quán cung cấp số tài khoản cá nhân để chuyển khoản, kèm theo yêu cầu "nội dung không được ghi các chữ 'mua bán', 'trả tiền', 'mua hàng'."

"Quen thanh toán bằng chuyển khoản suốt ba năm nay, việc quán đột ngột yêu cầu trả tiền mặt khiến tôi rất bất ngờ," chị Thanh chia sẻ. Không chỉ quán cơm gà, chị còn nhận thấy nhiều tiệm tạp hóa, sạp rau, quán cà phê gần nhà cũng đã ngừng nhận chuyển khoản và gỡ bỏ mã QR.

Sáng 1/6, chị Lệ Giang rơi vào tình huống khó xử khi không mang đủ 120.000 đồng để trả tiền hai bát phở tại TP Hạ Long (Quảng Ninh). Chủ quán thông báo họ không nhận chuyển khoản từ đầu tháng. "Lúc đó tôi chỉ có điện thoại, mà không biết cây ATM nào gần đó để rút tiền," chị kể lại.

Giải thích về việc tạm dừng chuyển khoản, chủ quán phở cho biết họ "lo ngại chính sách thuế mới". Khi chị Giang đề nghị điều chỉnh giá bán để bù vào khoản thuế, chủ quán lắc đầu: "Tăng giá thì mất khách, mà giải thích thì khó."

Anh Nguyễn Thảo, chủ một tiệm tạp hóa tại Hải Phòng, cũng ngừng nhận chuyển khoản từ đầu tháng 6. Nguyên nhân là do thông tin "tài khoản cá nhân có giao dịch lớn có thể bị truy thu thuế 1,5% trên tổng số tiền giao dịch".

Mặc dù chưa có văn bản chính thức, anh Thảo vẫn cẩn trọng vì lo ngại doanh thu thực tế không cao. Nếu bị áp thuế trên tổng giao dịch, anh có thể thua lỗ. "Mọi giao dịch tại cửa hàng tôi đều thực hiện bằng tiền mặt. Nếu khách muốn chuyển khoản, họ phải trả thêm phần trăm thuế, nhưng ai sẽ chịu khoản này?", anh Thảo bày tỏ.

Theo khảo sát của VnExpress, nhiều chủ cửa hàng quần áo, mỹ phẩm, đồ ăn, tạp hóa ở Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng, Nghệ An đã thông báo ngừng nhận thanh toán chuyển khoản từ ngày 1/6. Một số đơn vị kinh doanh lớn hơn vẫn chấp nhận chuyển khoản nhưng thông báo cộng thêm phí thuế, hoặc giữ nguyên giá nếu khách trả bằng tiền mặt.

Nhiều người bán nhỏ lẻ vẫn chấp nhận chuyển khoản, nhưng yêu cầu khách không ghi nội dung giao dịch liên quan đến "mua bán", "trả tiền", hay "cọc tiền". Điều này gây hoang mang cho người tiêu dùng, buộc họ phải chủ động rút tiền mặt để phòng thân.

Thực tế này phản ánh phản ứng chung của nhiều người kinh doanh trước những thay đổi trong chính sách thuế khoán từ ngày 1/6. Theo đó, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm trong một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí...) phải sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế.

Người kinh doanh cần trang bị thiết bị, phần mềm và xuất hóa đơn cho mỗi giao dịch. Nhờ đó, cơ quan thuế có thể nắm bắt doanh thu thực tế, điều chỉnh mức thuế thay vì áp dụng "mức khoán" như trước đây.

Theo số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), đến cuối năm 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh đang được quản lý thuế, đóng góp 25.953 tỷ đồng vào ngân sách. Trong số này, gần hai triệu hộ áp dụng phương pháp thuế khoán, trung bình 700.000 đồng mỗi tháng.

Ước tính, khoảng 37.000 hộ kinh doanh cá thể đang nộp thuế khoán sẽ phải chuyển đổi hình thức.

ThS Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP HCM (HTCAA) kiêm Phó giám đốc Công ty TNHH Kiểm Toán DFK Việt Nam, cho rằng các quy định mới về thuế gây lo lắng cho nhiều hộ kinh doanh. Họ phải đầu tư thêm chi phí vào thiết bị và phần mềm, trong khi doanh thu và lợi nhuận không tăng. Nhiều hộ cũng e ngại việc khai báo thuế, ghi sổ kế toán và lập chứng từ, bởi đây là những công việc phức tạp và tốn thời gian mà họ không đủ năng lực tự thực hiện. Điều này có thể làm giảm lợi nhuận thực tế của các hộ kinh doanh.

Cơ quan thuế cũng tăng cường quản lý đối với người bán hàng trên các sàn thương mại điện tử. Nhiều người bán hàng online chưa đăng ký kinh doanh hoặc kê khai thuế, lo ngại việc bị truy thu và "truy vết" dòng tiền giao dịch qua ngân hàng.

Gần đây, Cục Thuế (Bộ Tài chính) yêu cầu người kinh doanh trên nền tảng số nếu chưa đăng ký kinh doanh cần khẩn trương đăng ký, kê khai và nộp thuế đầy đủ, đúng hạn. Người nào không thực hiện nghĩa vụ thuế sẽ bị xử phạt, truy thu, thậm chí chuyển hồ sơ sang cơ quan có thẩm quyền điều tra, xử lý về hành vi trốn thuế theo quy định.

Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ tư vấn thuế Trọng Tín, nhận định việc người bán đột ngột từ chối nhận chuyển khoản gây bất tiện và tạo tâm lý không tốt cho người mua. Họ cũng tự hạn chế cơ hội kinh doanh trong bối cảnh kinh tế khó khăn. Vấn đề này đặt ra câu hỏi về tính tuân thủ pháp luật của người bán. "Cơ quan thuế hoàn toàn có thể đưa những người bán này vào tầm ngắm để kiểm tra và xử lý nếu phát hiện vi phạm," ông Được nhấn mạnh.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng người kinh doanh nhỏ lẻ ở Việt Nam cần thay đổi tư duy về việc nộp thuế. Ông Đinh Hồng Kỳ, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM (HUBA), chỉ ra rằng nhiều hộ kinh doanh có doanh thu lớn nhưng vẫn "né" bằng cách đăng ký hộ kinh doanh cá thể để hưởng thuế khoán ở mức thấp. Đa phần các hộ cá thể không muốn mở rộng quy mô hoặc chuyển đổi sang hình thức đóng thuế trên doanh thu thực tế như doanh nghiệp.

Theo ông Kỳ, nhiều mô hình hộ kinh doanh mang tính gia đình, với chồng đi lấy hàng, vợ bán hàng và con cái phụ trách kế toán, khai thuế đơn giản. "Mọi thứ gói gọn trong một khoản thuế khoán cố định hàng tháng. Điều này khiến nhiều người e ngại chuyển đổi lên doanh nghiệp, vì lo ngại thủ tục phức tạp, đặc biệt là trong khai thuế và kế toán," ông nhận xét.

Tuy nhiên, ông Kỳ cho rằng rào cản này đang dần được tháo gỡ nhờ các ứng dụng công nghệ, phần mềm kế toán và giải pháp AI do cơ quan thuế triển khai rộng rãi. "Việc khai thuế theo quy định của doanh nghiệp giờ đây không còn là trở ngại lớn. Các nền tảng công nghệ đã đơn giản hóa đáng kể quy trình và chi phí tuân thủ," ông khẳng định.

Ông Lương Huy Hà, Giám đốc Công ty Luật Lawkey, cũng chia sẻ rằng người kinh doanh cần thay đổi tư duy về việc đóng thuế và coi đây là trách nhiệm. "Thay vì tập trung đối phó với chính sách và cơ quan quản lý, các hộ kinh doanh nên tập trung phát triển, tạo ra nhiều thặng dư hơn để nộp thuế đầy đủ," ông Hà nói.

Chị Lệ Giang, người kinh doanh online hàng cao cấp, vẫn chấp nhận thanh toán bằng chuyển khoản trong khi chờ đợi thông tin cụ thể hơn về cách tính thuế. "Việc không nhận chuyển khoản ảnh hưởng rất lớn, đặc biệt là với những đơn hàng giá trị lớn phải thu COD (thu hộ) toàn bộ, có thể phát sinh chi phí kê khai, bảo hiểm và phiền phức nếu hàng hóa bị mất," chị chia sẻ.

Thúy Quỳnh - Quỳnh Trang