Bộ Khoa học và Công nghệ: Chuyển giao một nửa số nhiệm vụ về địa phương theo Nghị định 132 và 133

Ngày 12/6, Chính phủ đã ban hành Nghị định 132 về phân định thẩm quyền và Nghị định 133 về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ. Đây là bước đi quan trọng, cụ thể hóa chủ trương tổ chức lại bộ máy chính quyền theo mô hình hai cấp, hướng tới việc trao quyền nhiều hơn cho địa phương, với phương châm "Địa phương quyết định, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".

Bộ Khoa học và Công nghệ thông báo sẽ thực hiện phân quyền, phân cấp 52,5% số nhiệm vụ, quyền hạn do cấp Trung ương đảm nhiệm, tương ứng với 117 trên tổng số 223 nhiệm vụ. Trong đó, 78 nhiệm vụ đã được quy định chi tiết tại Nghị định 133, và 39 nhiệm vụ còn lại sẽ được phân cấp, phân quyền thông qua các Luật, Nghị định và Thông tư sẽ được ban hành trong thời gian tới.

Theo Vụ Pháp chế, Nghị định 132 về phân định thẩm quyền trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ sẽ giải quyết các vấn đề thực tiễn phát sinh liên quan đến việc sắp xếp các đơn vị hành chính, đặc biệt là sau khi kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện và tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp.

Nghị định này quy định rõ các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của cấp huyện sẽ được chuyển giao xuống cấp xã hoặc lên cấp tỉnh, đảm bảo hoạt động của bộ máy hành chính hai cấp được thông suốt, liên tục, và không gây ra bất kỳ khoảng trống pháp lý nào sau quá trình sắp xếp.

Nghị định cũng góp phần thể chế hóa các quan điểm của Đảng, các quy định của Hiến pháp, chính sách và pháp luật của Nhà nước về khoa học và công nghệ, dựa trên nguyên tắc "Địa phương quyết định, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", từ đó thúc đẩy quá trình phân cấp, phân quyền.

Việc này tạo điều kiện thuận lợi để các địa phương phát huy tính chủ động, sáng tạo, tuân thủ nguyên tắc: "Cấp xã tập trung vào các nhiệm vụ phục vụ người dân, trực tiếp giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân cư, cung cấp các dịch vụ công cơ bản và thiết yếu cho người dân trên địa bàn".

Về thủ tục hành chính, Nghị định 132 không tạo ra thủ tục mới, mà ngược lại, còn giúp đơn giản hóa các quy trình do chỉ còn hai cấp đơn vị hành chính, từ đó giảm thiểu thời gian và các bước thực hiện.

Tuy nhiên, việc phân quyền, phân cấp khi chưa có sự điều chỉnh, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan có thể gây ra những lúng túng cho chính quyền các cấp. Điều này có thể dẫn đến sự gián đoạn trong quá trình phục vụ người dân và doanh nghiệp, không đáp ứng kịp thời các yêu cầu về lộ trình, tiến độ và mục tiêu.

Xuất phát từ thực tiễn này, Nghị định 133/2025 về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ đã ra đời. Nghị định này phân quyền, phân cấp 78 nhiệm vụ, bao gồm 16 nhiệm vụ được phân quyền và 62 nhiệm vụ được phân cấp.

Nghị định 133 giúp tăng cường và phân định rõ trách nhiệm, đồng thời tạo sự chủ động cho chính quyền địa phương trong việc giải quyết các khó khăn, vướng mắc, nhằm phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân và tổ chức.

Theo cơ quan soạn thảo, quan điểm chủ đạo khi xây dựng Nghị định 133 là bảo đảm tính công khai, minh bạch, gắn liền với việc kiểm tra, kiểm soát quyền lực, để chính quyền địa phương có thể chủ động, sáng tạo, tự chủ và chịu trách nhiệm trong quá trình thực hiện.

Việc phân cấp thẩm quyền được thực hiện dựa trên các điều kiện thực tế. Trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn được giao, chính quyền địa phương có quyền quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về kết quả. Nghị định 133 cũng cắt giảm, đơn giản hóa 86 thủ tục hành chính liên quan đến việc phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý của Bộ.

Tại hội nghị tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ về xây dựng Đảng, quản lý nhà nước diễn ra chiều 14/6, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng việc phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong các lĩnh vực quản lý của Bộ được thực hiện dựa trên sáu nguyên tắc:

Thứ nhất, Trung ương tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính sách, giữ vai trò kiến tạo và tăng cường kiểm tra, giám sát.

Thứ hai, cắt giảm tối đa các thủ tục hành chính, loại bỏ các quy định, thủ tục, quy trình yêu cầu địa phương phải báo cáo hoặc xin ý kiến Bộ về các nhiệm vụ cụ thể đã được phân cấp, phân quyền.

Thứ ba, việc phân cấp, phân quyền phải được thực hiện theo một khung pháp lý thống nhất.

Thứ tư, phân cấp, phân quyền phải đi kèm với việc kiểm tra, giám sát chặt chẽ để tránh tình trạng buông lỏng quản lý.

Thứ năm, cơ quan quản lý Nhà nước ở Trung ương đầu tư xây dựng các nền tảng số mang tính hạ tầng, cung cấp công cụ thực thi cho chính quyền các cấp, đảm bảo tính thống nhất và thuận lợi cho việc giám sát, kiểm tra, tăng cường tính minh bạch và giải trình của các cấp thực thi.

Thứ sáu, cải cách bộ máy tổ chức phải song hành với việc đổi mới quản trị và ứng dụng công nghệ.

Trọng Đạt

• Đề xuất dùng AI, công nghệ số trong hoạt động chính quyền
• Hàng chục thẩm quyền lĩnh vực khoa học công nghệ được giao về địa phương
• Quốc hội thông qua sửa đổi Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật
• Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số