Nhiếp ảnh gia Nick Út và cô Kim Phúc, nhân vật chính trong bức ảnh 'Em bé Napalm' nổi tiếng - Ảnh: NVCC
Bức ảnh mang tính biểu tượng về chiến tranh Việt Nam, được biết đến rộng rãi với tên gọi Em bé Napalm, đang đối diện với những tranh cãi mới sau nhiều thập kỷ được vinh danh.
World Press Photo (Giải thưởng Ảnh báo chí thế giới) vừa thông báo tạm dừng xác nhận tác giả của bức ảnh, vốn đã đoạt giải cao nhất vào năm 1973.
'Em bé Napalm': Tranh cãi về tác giả sau nửa thế kỷ
Bức ảnh gốc có tên The Terror of War, ghi lại khoảnh khắc đau lòng của cô bé Phan Thị Kim Phúc, 9 tuổi, chạy trốn khỏi bom napalm ở Trảng Bàng, Tây Ninh.
Hình ảnh này đã trở thành biểu tượng phản chiến toàn cầu và từ lâu đã được công nhận là tác phẩm của phóng viên Huỳnh Công Út (Nick Út), khi đó 21 tuổi, làm việc cho hãng tin AP tại Sài Gòn.
Một cảnh trong phim tài liệu 'The Stringer', làm dấy lên nghi ngờ về tác giả thực sự của bức ảnh 'Em bé Napalm' - Ảnh: Sundance
Bức ảnh không chỉ giành giải World Press Photo 1973 mà còn đưa tên tuổi Nick Út lên hàng những phóng viên chiến trường hàng đầu thế kỷ 20.
Tuy nhiên, phim tài liệu The Stringer, được trình chiếu tại Liên hoan phim Sundance vào tháng 1-2025, cho rằng tác giả thực sự là ông Nguyễn Thành Nghệ - một tài xế làm việc cho NBC, đồng thời cộng tác với AP.
Ông Nguyễn Thành Nghệ cũng xác nhận câu chuyện trong phim tại buổi chiếu ở Sundance.
Theo phim, ông Nghệ đã bán bức ảnh cho trưởng phòng ảnh AP tại Sài Gòn với giá 20 USD và giữ lại một bản in.
Các nhân chứng trong phim, bao gồm người thân ông Nghệ, các phóng viên ảnh kỳ cựu từng làm việc tại Việt Nam và cả chuyên gia pháp y, đều cho rằng có khả năng cao Nick Út không phải là tác giả thực sự.
Trước áp lực dư luận, World Press Photo đã mở cuộc điều tra độc lập từ tháng 1 đến tháng 5-2025.
Kết luận cho thấy, dựa trên vị trí, khoảng cách và loại máy ảnh sử dụng, người chụp có khả năng là ông Nguyễn Thành Nghệ hoặc Huỳnh Công Phúc - một phóng viên khác có mặt tại hiện trường - hơn là Nick Út.
Nhà làm phim Jenni Trang Lê (trái) và cựu nhiếp ảnh gia Nguyễn Thành Nghệ tại Liên hoan phim Sundance - Ảnh: AFP
Mặc dù không phủ nhận tính xác thực của bức ảnh, World Press Photo đã quyết định tạm dừng công nhận Nick Út là tác giả. Tuy nhiên, kết quả giải thưởng năm 1973 vẫn được giữ nguyên.
"Đây là một phần lịch sử gây tranh cãi và có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ biết chính xác ai là người chụp. Việc tạm dừng công nhận tác giả sẽ được duy trì cho đến khi có bằng chứng rõ ràng hơn", World Press Photo tuyên bố.
Trước đó, vào ngày 7-5, hãng thông tấn Associated Press (AP) đã công bố báo cáo dài 97 trang, khẳng định vẫn giữ nguyên tác quyền ảnh Em bé Napalm của Nick Út. AP cho biết không có bằng chứng thuyết phục để thay đổi thông tin tác giả.
AP thừa nhận "có khả năng" Nick Út là người chụp và không tìm thấy bằng chứng cho thấy ông Nghệ thực hiện bức ảnh. Hãng tin này nhấn mạnh rằng sau hơn 50 năm, việc kiểm chứng chính xác là vô cùng khó khăn do thời gian, thiết bị hạn chế và nhiều nhân chứng đã qua đời.
Người phát ngôn Lauren Easton cho biết: "Phân tích hình ảnh, phỏng vấn nhân chứng và kiểm tra toàn bộ ảnh chụp ngày 8-6-1972 cho thấy có khả năng Út đã chụp bức ảnh này. Không có tài liệu nào chứng minh người khác đã chụp".
Hãng tin AP lên tiếng về phim tài liệu nói Nick Út không phải tác giả ảnh Em bé napalm
