Nga tiến sâu vào Donetsk, kiểm soát mỏ lithium 1,2 triệu tấn từ Ukraine: Đe dọa thỏa thuận Mỹ - Ukraine?

Bất chấp sự kháng cự mạnh mẽ từ Kiev, Nga đã giành quyền kiểm soát một mỏ lithium chiến lược ở miền Đông Ukraine. Giới phân tích cảnh báo rằng động thái này có thể làm suy yếu thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine.

Theo thông báo từ Moscow ngày 27/6, lực lượng Nga đã kiểm soát làng Shevchenko thuộc tỉnh Donetsk trong những ngày gần đây. Ngôi làng này nằm ngay cạnh khu mỏ lithium lớn, được xem là một trong những tài sản khoáng sản giá trị nhất của Ukraine.

Mỏ lithium trải rộng trên diện tích khoảng 40,5 hecta ở rìa phía đông Shevchenko và có độ sâu cho phép khai thác thương mại, biến nó thành một mục tiêu quan trọng đối với cả hai bên.

Một số chuyên gia trong ngành khoáng sản lo ngại rằng việc Nga giành quyền kiểm soát khu vực này có thể làm suy yếu thỏa thuận được ký kết vào tháng 4 giữa Kiev và Washington. Thỏa thuận này cho phép Mỹ ưu tiên tiếp cận lĩnh vực dầu khí và khoáng sản hiếm của Ukraine, đồng thời góp vốn vào quỹ tái thiết đất nước sau xung đột.

Ông Mykhailo Zhernov, giám đốc của Critical Metals Corp, một công ty Mỹ từng sở hữu giấy phép khai thác tại mỏ Shevchenko, nhận định: “Nếu quân đội Nga tiếp tục tiến sâu hơn và giành thêm lãnh thổ, họ sẽ kiểm soát thêm nhiều mỏ khoáng sản. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến thỏa thuận.”

Dữ liệu từ Deep State, một nền tảng theo dõi chiến sự uy tín của Ukraine, cho thấy Nga đã dần siết chặt vòng vây quanh khu vực Shevchenko trong nhiều tháng, tiến quân từ ba hướng khác nhau.

Các quan chức thân Nga ở Donetsk cũng xác nhận rằng mỏ lithium là một mục tiêu quan trọng. Ông Igor Klimakovsky, một quan chức do Nga bổ nhiệm, cho biết: “Làng Shevchenko, nằm gần biên giới với vùng Dnipropetrovsk, là nơi có mỏ lithium. Đó là lý do tại sao quân đội Ukraine đã điều động một lực lượng lớn đến bảo vệ khu vực này.”

Trong bối cảnh chiến sự ác liệt tiếp diễn, thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine đang đối mặt với một thách thức lớn, khi những tài nguyên mà Kiev hy vọng sử dụng làm đòn bẩy kinh tế đang dần rơi vào tay Moscow.

Shevchenko nằm gần một trong những mỏ quặng lithium lớn nhất châu Âu, mang vị thế chiến lược quan trọng.

Theo Wikipedia, khu mỏ này có trữ lượng lớn nhất ở Đông Âu, với khoảng 1,2 triệu tấn quặng có hàm lượng lithium vượt quá 1,5%.

Lithium là một trong những kim loại có giá tăng mạnh trong những năm gần đây, do vai trò then chốt trong sản xuất pin cho xe điện.

Ngoài ra, lithium còn được sử dụng trong ngành điện tử, sản xuất gốm thủy tinh, hợp kim hàng không và lưu trữ năng lượng. Năm 2022, giá lithium đã đạt mức kỷ lục hơn 80.000 USD mỗi tấn.

Ngày 1/5, Bộ trưởng Kinh tế Ukraine Yuliia Svyrydenko và Bộ trưởng Tài chính Mỹ đã ký thỏa thuận về khoáng sản trong khuôn khổ Thỏa thuận thành lập Quỹ Đầu tư Phục hồi Mỹ - Ukraine.

Bộ Kinh tế Ukraine sau đó đã công bố biên bản ghi nhớ với Mỹ về việc hoàn tất thỏa thuận đối tác kinh tế và quỹ đầu tư tái thiết, trên trang web chính thức của bộ.

Thỏa thuận này sẽ tạo điều kiện thành lập một quỹ đầu tư để phục vụ quá trình tái thiết Ukraine sau xung đột.

Ngày 8/5, Quốc hội Ukraine đã phê chuẩn thỏa thuận khoáng sản với Mỹ và chính thức thành lập quỹ. Đến ngày 12/5, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã ký phê chuẩn thỏa thuận về tài nguyên dưới lòng đất với Mỹ.