Tập Kích Drone Thay Đổi Cục Diện Chiến Sự Nga - Ukraine: Phân Tích Chuyên Sâu

Ngày 1/6, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) tuyên bố đã triển khai chiến dịch "Mạng nhện", sử dụng UAV tấn công các căn cứ không quân chiến lược sâu trong lãnh thổ Nga. Kiev khẳng định đã phá hủy và gây hư hại cho khoảng 40 máy bay chiến lược, bao gồm oanh tạc cơ Tu-22M3, Tu-95MS và máy bay cảnh báo sớm A-50.

Bộ Quốc phòng Nga xác nhận Ukraine sử dụng drone góc nhìn thứ nhất (FPV) tấn công các sân bay quân sự ở Murmansk, Irkutsk, Ivanovo, Ryazan và Amur, cách biên giới Ukraine hàng nghìn km. Các hình ảnh và video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy Ukraine đã khéo léo giấu drone FPV trong container và triển khai bất ngờ gần các sân bay, khiến lực lượng phòng thủ Nga không kịp trở tay.

Giới phân tích nhận định chiến thuật sử dụng drone của Ukraine trong chiến dịch này là chưa từng có và đạt hiệu quả cao, đến mức có thể khiến các tướng lĩnh quân đội trên thế giới phải suy nghĩ lại về chiến tranh hiện đại.

"Ukraine đã viết lại quy tắc chiến tranh vào ngày 1/6. Các chỉ huy cấp cao của Nga chắc hẳn bị sốc như người Mỹ năm 1941", Max Boot, chuyên gia an ninh quốc gia của Washington Post, so sánh với trận Trân Châu Cảng, khi Nhật Bản bất ngờ tấn công căn cứ hải quân Mỹ ở Hawaii.

Ông Boot cho rằng, tương tự như việc trận Trân Châu Cảng cho thấy sự lỗi thời của thiết giáp hạm, chiến dịch "Mạng nhện" của Ukraine có thể báo hiệu sự lỗi thời của máy bay quân sự có người lái.

"Ngày nay, hệ thống vũ khí đã lỗi thời có thể là máy bay quân sự có người lái", ông Boot nhận định. Một đội drone Ukraine với chi phí chế tạo chỉ vài chục nghìn USD có thể gây thiệt hại nặng nề cho không quân Nga, phá hủy những oanh tạc cơ chiến lược khó thay thế.

Nga thường sử dụng các oanh tạc cơ này để phóng tên lửa tầm xa vào các mục tiêu ở Ukraine, tăng tầm bắn và vận tốc, gây khó khăn cho hệ thống phòng không Ukraine. Trước đây, Ukraine gần như không thể đối phó với các oanh tạc cơ này vì chúng hoạt động sâu trong lãnh thổ Nga, ngoài tầm bắn của các hệ thống phòng không Kiev.

"Nhưng mọi thiết bị quân sự đều có điểm yếu", Valeriy Romanenko, nhà phân tích chiến tranh người Ukraine, chia sẻ với ABC. "Điểm yếu của máy bay là thùng nhiên liệu khi chúng nằm trên đường băng".

"Nếu drone tự sát lao vào, kích nổ và xuyên thủng thùng nhiên liệu, chúng ta sẽ thấy những cảnh tượng như ở Olenegorsk và Belaya", ông Romaneko nói, nhắc đến hai căn cứ không quân Nga ở Murmansk và Irkutsk.

Theo các nguồn tin am hiểu về SBU, Ukraine đã bí mật chuyển khoảng 150 drone và 300 quả bom vào Nga trong nhiều tháng, ngụy trang trong các thùng container gỗ có nắp mở từ xa, sau đó chất lên xe tải. Drone sử dụng mạng di động Nga để truyền hình ảnh về Ukraine và tự động nhắm mục tiêu dựa trên thông tin đã được lập trình.

Một nguồn tin tình báo Ukraine cho biết các tài xế xe tải có thể đã được thuê để chở các thùng gỗ đến địa điểm gần sân bay mà không hề biết bên trong chứa gì và cũng không biết ai đã thuê mình. "Loại hình tác chiến này rất phức tạp, thường không tiết lộ thông tin cho những người giữ vai trò quan trọng", nguồn tin này cho hay.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky xác nhận vào tối 1/6 rằng nước này đã thực hiện cuộc tập kích bằng 117 drone và Nga "chịu tổn thất rất rõ ràng". Ông cho biết SBU đã lập một trung tâm chỉ huy gần một văn phòng địa phương của Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) mà không bị phát hiện.

Những người tham gia chiến dịch đã mất 18 tháng để chuẩn bị và rời khỏi Nga ngay trước cuộc tấn công. SBU ước tính chiến dịch "Mạng nhện" đã gây thiệt hại cho Nga khoảng 7 tỷ USD và làm mất "34% đội bay oanh tạc cơ chiến lược".

Gus McLachlan, tướng lục quân Australia đã nghỉ hưu, cho rằng chiến thuật sử dụng drone chưa từng có này của Ukraine là điều mà các nhà hoạch định quân sự phương Tây nên xem xét kỹ lưỡng.

"Khả năng đổi mới và thích ứng của họ với công nghệ mới, với chi phí rất thấp này, thật đáng chú ý", ông McLachlan nói. "Chúng tôi ước tính mỗi chiếc drone có giá khoảng 4.000 USD. Chi phí cho việc bố trí và chuẩn bị có thể cũng đáng kể, nhưng thực tế cho thấy chúng đã phá hủy được những máy bay trị giá hàng tỷ USD".

Cuộc tấn công này một lần nữa chứng minh hiệu quả của drone trong chiến tranh hiện đại.

Theo Mick Ryan, nhà nghiên cứu quân sự cấp cao tại Chương trình An ninh Quốc tế, Viện Lowy, đây là bài học về sự cần thiết phải cân bằng giữa việc sở hữu các hệ thống vũ khí tinh vi, tốn kém với việc trang bị các năng lực tấn công rẻ tiền hơn.

Ông Ryan cũng nhấn mạnh rằng các căn cứ quân sự, dù ở tiền tuyến hay hậu phương, đều đang đối mặt với nguy cơ cao hơn bao giờ hết từ các loại vũ khí rẻ tiền, dễ che giấu, triển khai nhanh và ít bị chú ý.

Ông Boot nhận định: "Nếu Ukraine có thể âm thầm đưa một lượng lớn drone đến gần các căn cứ không quân lớn ở Nga, thì điều tương tự hoàn toàn có thể xảy ra ở bất kỳ quốc gia nào đang có xung đột".

Ông Boot lo ngại rằng phương Tây đã tập trung máy bay tại ít căn cứ không quân hơn so với Nga và chưa đầu tư đủ vào việc gia cố các nhà chứa máy bay để chống lại tên lửa hoặc drone. Hình ảnh vệ tinh thương mại thường xuyên cho thấy các oanh tạc cơ chiến lược của Mỹ.

Ông Boot cho rằng các lực lượng quân sự từng tự tin bảo vệ được căn cứ không quân của mình bằng hàng rào điện và trạm gác giờ đây phải đối mặt với mối đe dọa từ trên không từ các drone rẻ tiền, phổ biến và dễ dàng sửa đổi cho mục đích quân sự.

"Điều này đòi hỏi các quốc gia phải đầu tư lớn vào các hệ thống chống drone. Chi phí cho các hệ thống vũ khí có người lái truyền thống ngày càng trở nên lãng phí, giống như kỵ binh vào những năm 1930, lực lượng đã bị đánh bại hoàn toàn khi súng máy ra đời", ông Boot kết luận.

Như Tâm (Theo Economic Times, Washington Post, ABC)