Khoa học Việt Nam: Từ nghiên cứu cơ bản đến thị trường công nghệ

Thu hút tri thức toàn cầu để giải quyết các bài toán lớn của Việt Nam

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ tại "Ngày hội Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18-5" rằng, với nguồn lực và quyết tâm lớn, Việt Nam có thể thu hút các nhà khoa học, công nghệ hàng đầu thế giới tham gia giải quyết các thách thức, từ đó thúc đẩy sự phát triển của KHCN nước nhà.

Chương trình diễn ra tại trụ sở Bộ KH&CN vào chiều 16/5.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng KHCN, đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số không chỉ là động lực mà còn là sứ mệnh quốc gia. Bộ KH&CN cam kết cải cách mạnh mẽ từ thể chế đến cơ chế tài chính, từ tư duy quản lý đến đánh giá kết quả, nhằm biến tri thức thành động lực tăng trưởng.

Luật KHCN đang được sửa đổi thành luật KHCN và ĐMST để thể chế hóa các chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước.

Bộ trưởng Hùng đã chỉ ra 10 điểm đổi mới mạnh mẽ, mang tính cách mạng của Luật KHCN và ĐMST.

Luật mới xác định rõ định hướng chuyển đổi từ quốc gia chủ yếu sử dụng công nghệ lõi sang làm chủ công nghệ chiến lược, có tác động lớn đến tăng trưởng kinh tế và an ninh quốc gia.

Ngân sách nhà nước sẽ ưu tiên đầu tư (40-50%) để thực hiện các nhiệm vụ làm chủ công nghệ chiến lược.

Doanh nghiệp và tổ chức nghiên cứu có năng lực, uy tín sẽ được giao triển khai các nhiệm vụ này. Nhà nước sẽ đầu tư xây dựng phòng thí nghiệm trọng điểm, phòng thí nghiệm dùng chung, hạ tầng kỹ thuật hiện đại để phục vụ phát triển công nghệ chiến lược.

Một điểm mới quan trọng là thay đổi quan điểm từ việc KHCN chỉ "đi từ trời xuống đất" sang "đi từ đất lên trời", tức là từ đổi mới sáng tạo đến phát triển công nghệ và nghiên cứu khoa học.

Bộ trưởng Hùng nhấn mạnh: "Thay vì chỉ xuất phát từ nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ để tạo ra sản phẩm mới, chúng ta tập trung vào thị trường và sản phẩm làm động lực, định hướng cho phát triển công nghệ và xác định các bài toán nghiên cứu liên quan."

PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, nhận định rằng Nghị quyết 57 đã khẳng định vai trò then chốt của nhà khoa học trong tiến trình phát triển KHCN và ĐMST quốc gia, tạo động lực lớn cho các nhà khoa học khám phá những bí mật của tự nhiên.

PGS Ngà nhấn mạnh tầm quan trọng của khoa học trái đất trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng phức tạp.

Đề xuất xây dựng công viên các nhà khoa học

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đề xuất xây dựng một công viên với tượng đài của các nhà khoa học có đóng góp xuất sắc cho đất nước và thế giới, nhằm tôn vinh những cống hiến của họ.

Bộ trưởng Hùng tin tưởng rằng với khát vọng lớn hơn, Việt Nam sẽ phát triển để trở thành nước Xã hội chủ nghĩa phát triển có thu nhập cao vào năm 2045.

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh vai trò của KHCN trong suốt lịch sử Việt Nam và xác định KHCN là đột phá quan trọng hàng đầu để đổi mới mô hình tăng trưởng.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh rằng thế giới đang chuyển đổi sâu sắc với sự phát triển mạnh mẽ của AI, IoT, công nghệ sinh học, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, tạo ra cơ hội vàng cho Việt Nam để bắt kịp và phát triển.

Tại chương trình, nhiều sản phẩm khoa học công nghệ "Make in Vietnam" ấn tượng đã được giới thiệu.

Robot chữa cháy cho công trình công nghiệp của Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy có khả năng điều khiển từ xa, leo cầu thang, mở cửa và phun nước hoặc bọt vào đám cháy.

Một sản phẩm nổi bật khác là robot chiến đấu tự hành Warthog của Học viện Kỹ thuật Quân sự, có khả năng tự động phát hiện, nhận dạng và tiêu diệt mục tiêu.

Ngày hội KH&CN Việt Nam 18/5 truyền tải thông điệp mạnh mẽ về vai trò của KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong việc kiến tạo tương lai Việt Nam.

Bộ KH&CN cam kết đồng hành cùng cộng đồng khoa học, doanh nghiệp và người dân để xây dựng một hệ sinh thái đổi mới toàn diện.

Các trụ cột chiến lược của Bộ KH&CN trong thời gian tới bao gồm:

- Hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách để thúc đẩy nghiên cứu, đổi mới và ứng dụng công nghệ.

- Khơi thông nguồn vốn, đa dạng hóa hình thức tài trợ và đơn giản hóa quy trình hỗ trợ nghiên cứu.

- Tái định vị vai trò của doanh nghiệp, biến họ từ đối tượng thụ hưởng thành chủ thể dẫn dắt sáng tạo và thương mại hóa công nghệ.

- Ưu tiên phát triển các công nghệ trọng điểm như AI, vi mạch, sinh học, năng lượng mới và công nghệ số.

- Thúc đẩy liên kết giữa viện, trường, doanh nghiệp và nhà nước để hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện.