Quá tải bệnh viện tuyến trung ương: Thiếu thiết bị hay do người dân mất niềm tin vào y tế cơ sở?

Chiều 17/6, tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế xã hội, nhiều đại biểu Quốc hội đã tranh luận về nguyên nhân dẫn đến tình trạng quá tải tại các bệnh viện chuyên sâu tuyến trung ương.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Đỗ Thị Lan cho biết các bệnh viện như K, Bạch Mai, Việt Đức... quá tải chủ yếu do thiếu thiết bị, vật tư y tế và nhân lực, và hiện vẫn chưa có giải pháp giải quyết dứt điểm. Bà nhấn mạnh: "Nhiều bệnh nhân phải nằm ghép, chờ đợi lâu vì thiếu máy móc, đặc biệt là thiết bị xạ trị, khiến người bệnh ung thư bỏ lỡ thời gian vàng điều trị".

Bà Lan chia sẻ rằng khi đến bệnh viện K, bà đã chứng kiến nhiều bệnh nhân ung thư mòn mỏi chờ khám và xạ trị. Nhiều người trong số họ có hoàn cảnh khó khăn, và thời gian điều trị kéo dài làm tăng chi phí. Phần lớn bệnh nhân ung thư đến từ các tỉnh thành khác để khám chữa bệnh tại Hà Nội.

Theo thống kê, mỗi ngày bệnh viện K tiếp nhận hơn 2.000 lượt khám chữa bệnh, nhưng lại thiếu nhiều thiết bị quan trọng như máy siêu âm, máy chụp CT (cắt lớp vi tính). Tình trạng này khiến bệnh nhân phải chờ đợi cả khi khám và khi nhận kết quả. Đặc biệt, việc thiếu máy xạ trị khiến nhiều bệnh nhân ung thư không được điều trị kịp thời, bỏ lỡ cơ hội chữa trị trong giai đoạn vàng để kéo dài sự sống.

Bà Lan cho rằng nguyên nhân của tình trạng này là do nhu cầu chi đầu tư cho y tế tăng cao, đặc biệt là về nhân lực, thiết bị, hạ tầng và công nghệ. Tuy nhiên, giá dịch vụ y tế hiện tại chưa được tính đúng và tính đủ.

Trong khi đó, nhiều bệnh viện công lập tự chủ vẫn gặp khó khăn trong việc đảm bảo nguồn thu để chi trả lương và thu nhập cho y bác sĩ, nhân viên. Nếu bệnh viện trả đủ thu nhập cho đội ngũ y bác sĩ thì lại không đủ chi cho các khoản thường xuyên khác. Ngoài ra, cơ chế đấu thầu mua sắm trang thiết bị và xã hội hóa đầu tư công trong bệnh viện công lập còn nhiều vướng mắc, gây khó khăn cho việc trang bị đầy đủ thiết bị khám chữa bệnh.

Đại biểu tỉnh Quảng Ninh đề nghị Chính phủ rà soát tổng thể thực trạng quá tải tại các bệnh viện chuyên sâu, đặc biệt cần đánh giá tình hình tiếp nhận và điều trị bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện K. Một giải pháp quan trọng là tăng đầu tư cho y tế dự phòng, chăm sóc sức khỏe ban đầu, đồng thời hỗ trợ bệnh viện về trang thiết bị, nhân lực và chi trả lương hợp lý để giữ chân bác sĩ trong khu vực công.

Bà Lan nhấn mạnh: "Chính phủ cần rà soát cơ chế tự chủ bệnh viện công lập cũng như cơ chế hợp tác công tư để khắc phục tình trạng thiếu thiết bị, vật tư y tế, nhân lực, nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh".

Người dân mất niềm tin vào y tế tuyến dưới

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Phó chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam) đồng tình với ý kiến của đại biểu Đỗ Thị Lan về tình trạng quá tải tại các bệnh viện tuyến trung ương. Ông nhận định rằng các bệnh viện lớn, nơi có năng lực cứu chữa cao, đang đối mặt với tình trạng quá tải nghiêm trọng.

Tuy nhiên, ông Huân cho rằng thiếu thiết bị hay giá dịch vụ y tế thấp chỉ là một phần nguyên nhân. Sau đại dịch Covid-19, do các sai phạm trong đấu thầu, nhiều thiết bị tại bệnh viện đã bị niêm phong để phục vụ điều tra, thanh tra và không thể sử dụng. Thậm chí, thiết bị do doanh nghiệp tư nhân tài trợ cũng không được đưa vào vận hành vì vướng mắc về cơ chế.

Ông Huân nói: "Bệnh viện đã không được đầu tư đầy đủ, lại còn bị hạn chế bởi các thủ tục kiểm tra, điều tra, khiến năng lực khám chữa bệnh càng bị bóp nghẹt". Ông đề xuất cần có cơ chế đặc thù cho ngành y tế, cho phép sử dụng thiết bị trong quá trình thanh tra, điều tra, đồng thời cần có chính sách động viên, hỗ trợ y bác sĩ tuyến đầu, những người đang làm việc trong môi trường nhiều áp lực.

Trong khi đó, PGS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, không đồng tình với quan điểm cho rằng thiếu thiết bị là nguyên nhân chính gây ra tình trạng quá tải. Ông cho rằng nguyên nhân sâu xa là do "người dân mất niềm tin vào y tế tuyến cơ sở", dẫn đến việc họ đổ dồn về tuyến trung ương, ngay cả với những bệnh lý đơn giản.

Ông Hiếu cho rằng để giải quyết tình trạng này, cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng y tế cơ sở. Từ ngày 1/7, khi không còn chính quyền cấp huyện, việc phát triển hệ thống y tế tuyến xã càng trở nên cấp thiết. Ông đề xuất: "Cần tổ chức lại trạm y tế xã theo mô hình phòng khám của tuyến huyện, định kỳ có bác sĩ từ tuyến tỉnh, huyện về khám chữa bệnh, từ đó tạo dựng lại niềm tin của người dân".

Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cũng đề nghị dừng cơ chế tự chủ với bệnh viện tuyến huyện - vốn tạo gánh nặng chi thường xuyên, đặc biệt là tiền lương - để họ tập trung vào chuyên môn, phát triển kỹ thuật và nâng cao đời sống cán bộ y tế.

Bên cạnh đó, bệnh viện tuyến tỉnh nên tập trung điều trị các bệnh thông thường, còn tuyến trung ương cần tổ chức theo mô hình viện chuyên khoa trong bệnh viện đa khoa để đáp ứng toàn diện hơn nhu cầu của người bệnh.

Ông Hiếu khẳng định: "Chỉ khi nâng cao chất lượng khám chữa bệnh ở tuyến cơ sở thì mới có thể giải quyết tận gốc tình trạng quá tải ở tuyến trên".

Vũ Tuân