Cơn Sốt Giá Vàng: Người Dân Đua Nhau 'Đu Đỉnh' Vì Sợ Bỏ Lỡ Cơ Hội?

Trong bốn tháng qua, Nguyệt, 28 tuổi, ở Hà Nội thường xuyên vay mượn tiền để "mua vàng bằng mọi giá". Trước đây, cô không mấy quan tâm đến vàng, coi đó là cách tích trữ của người lớn tuổi.

Nhưng mọi chuyện đã thay đổi khi giá vàng liên tục phá kỷ lục, tăng hơn 100 triệu đồng mỗi lượng chỉ trong một năm. Bạn bè Nguyệt chuyển từ việc tích lũy mua nhà, mua xe sang sang dồn tiền mua vàng. Cô cũng bị cuốn vào vòng xoáy này. Biến động giá vàng hàng ngày ảnh hưởng lớn đến tâm trạng của Nguyệt. Khi giá giảm, cô tìm cách gom tiền để mua vào. Khi giá tăng, cô lo lắng không đủ tiền và sợ bỏ lỡ cơ hội làm giàu.

Từ đầu năm, Nguyệt đặt mục tiêu mỗi tháng mua một chỉ vàng. Ban đầu, cô "canh" những lúc giá hạ để mua, nhưng giờ thì "cứ nhận lương là tôi đi mua, nếu thiếu thì vay thêm".

Cô tin rằng "đỉnh hôm nay có thể là đáy của ngày mai" và sẵn sàng chấp nhận rủi ro.

Tình cảnh của vợ chồng anh Nguyễn Tuấn, 35 tuổi, ở Hải Phòng cũng tương tự. Ba năm trước, anh vay 200 triệu đồng để sửa nhà. Đến hạn trả nợ, hai cây vàng tích lũy nhiều năm vẫn còn cất trong tủ. Họ không dám bán vì sợ giá còn tăng cao hơn nữa, bán bây giờ thì sợ lỗ.

"Sợ thiệt vì giá vàng cứ tăng liên tục", vợ chồng Tuấn xin khất nợ và đề nghị trả một triệu đồng mỗi tháng thay cho tiền lãi. Anh tính toán rằng trả một triệu tiền lãi vẫn tốt hơn là bán vàng lúc giá đang sốt, vì nếu giá tăng vọt thì sẽ không có tiền mua lại. Tuy nhiên, chủ nợ chỉ đồng ý cho khất thêm hai tháng.

Áp lực trả nợ cùng với mong muốn mua thêm vàng khiến cuộc sống gia đình anh thêm khó khăn. Với thu nhập 20 triệu đồng mỗi tháng, họ chia đôi: 10 triệu dành cho học phí của hai con và chi phí sinh hoạt tối thiểu, 10 triệu còn lại cố gắng mua thêm vàng, dù chỉ được vài phân. Mọi hoạt động vui chơi, mua sắm đều bị cắt giảm. Họ tận dụng khoảng sân thượng nhỏ để trồng rau và nuôi thêm gà lấy trứng để tiết kiệm chi phí.

"Lãi suất ngân hàng thấp, lương không tăng kịp lạm phát, đầu tư vào kênh khác thì thiếu vốn và kinh nghiệm. Vàng thì dễ mua bán, lại đang tăng giá", anh Tuấn chia sẻ.

Câu chuyện của Ánh Nguyệt và vợ chồng anh Tuấn không phải là những trường hợp cá biệt. Nhiều người đang bị cuốn vào vòng xoáy nghịch lý của giá vàng: càng tăng càng muốn mua thêm.

PGS. TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường - Giá cả (Bộ Tài chính), cho rằng hiện tượng này có sự cộng hưởng của nhiều yếu tố. Đối với những người có ít kênh đầu tư, vàng trở thành kênh gia tăng tài sản tiềm năng khi các nguồn thu nhập khác không theo kịp lạm phát.

Theo ông Long, hội chứng FOMO (sợ bỏ lỡ) thể hiện rõ qua tâm trạng mâu thuẫn của nhiều người. "Không ít người cảm thấy tiếc nuối vì đã không mua vàng sớm hơn và lao vào mua ở thời điểm hiện tại, bất chấp rủi ro nếu giá đảo chiều", ông phân tích.

Sự giằng xé tâm lý cũng xảy ra với những người đang nắm giữ vàng. Ông Long mô tả rằng nhóm này cũng đang đứng ngồi không yên. Họ vừa muốn chờ giá lên cao hơn nữa để tối đa hóa lợi nhuận, lại vừa lo sợ giá giảm khiến công sức tích cóp "bốc hơi".

Các chuyên gia cho rằng, bên cạnh hội chứng tâm lý đám đông, lãi suất tiết kiệm thấp trong giai đoạn hiện tại khiến vàng trở nên hấp dẫn hơn như một kênh trú ẩn và sinh lời tiềm năng. Và cuối cùng, việc thiếu kiến thức tài chính cũng khiến nhiều người dễ hành động theo tin đồn và kỳ vọng mơ hồ thay vì phân tích vững chắc.

Thực tế này dẫn đến cảnh tượng người dân xếp hàng dài tại các cửa hàng vàng lớn. Khảo sát của VnExpress tại một số cơ sở kinh doanh vàng lớn ở Hà Nội cho thấy, hầu hết đều thông báo hết vàng miếng SJC và vàng nhẫn trơn vào buổi chiều. Người muốn mua phải hẹn sang hôm sau đến sớm xếp hàng lấy số và bị giới hạn số lượng. Nhiều người chấp nhận chờ đợi hàng giờ đồng hồ chỉ để mua được một, hai chỉ vàng. Một số cửa hàng thậm chí còn treo biển "hết vàng tích trữ".

Việc chạy theo cơn sốt vàng đã khiến cuộc sống của Ánh Nguyệt trong nhiều tháng nay chìm trong nợ nần và túng quẫn. Mặc dù thừa nhận có rủi ro, cô vẫn tin rằng "vàng để càng lâu càng có giá" và dự định vay tiền bố mẹ để mua nếu giá tiếp tục tăng.

Vợ chồng anh Tuấn từng có những cuộc tranh cãi gay gắt vì tiếc nuối đã không mua vàng sớm hơn. Giờ đây, họ bằng mọi cách cố gắng mua thêm, dù chỉ là vài phân mỗi tháng. "Nhìn bạn bè khoe lãi cả trăm triệu khi mua vàng giá thấp mà thấy ham quá, tôi không muốn bỏ lỡ cơ hội này", anh Tuấn tâm sự.

Để kiểm soát tâm lý FOMO và tránh rủi ro khi "đu đỉnh" vàng, các chuyên gia khuyên người dân nên xác định rõ mục tiêu mua vàng: tích trữ dài hạn, phòng ngừa rủi ro hay chỉ lướt sóng ngắn hạn. Điều này sẽ giúp tránh được những quyết định vội vàng và cảm tính.

Bên cạnh đó, cần hạn chế tiếp nhận thông tin nhiễu loạn, đặc biệt là việc theo dõi giá vàng liên tục trên mạng xã hội hay các diễn đàn không chính thống, vì điều này dễ làm gia tăng lo âu.

Về chiến lược đầu tư, PGS. TS Ngô Trí Long khuyên người dân không nên "bỏ hết trứng vào một giỏ". Cần phân bổ tài sản một cách hợp lý: giữ một phần vàng (khoảng 5-10% tổng tài sản) để phòng ngừa lạm phát; duy trì tiền gửi tiết kiệm vì tính an toàn và thanh khoản; cân nhắc các kênh đầu tư khác nếu có kiến thức.

Đặc biệt, nên theo dõi sát sao chính sách điều hành thị trường vàng của Nhà nước, tránh mua theo đám đông, vì điều này tiềm ẩn rủi ro thay đổi chính sách.

Bài học "đu đỉnh vàng" của chị Hoàng Mai ở quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, là một ví dụ điển hình. Người phụ nữ 40 tuổi vẫn còn nhớ cảm giác "điêu đứng" khi gia đình dồn tiền mua 10 cây vàng lúc giá gần 90 triệu đồng một lượng vào giữa năm ngoái.

"Ngay sau đó, giá tụt xuống chỉ còn 75-76 triệu đồng mỗi lượng, cả nhà mất ăn mất ngủ. Lúc đó chỉ mong giá hồi lên 80 triệu để bán cắt lỗ", chị Mai kể lại.

Mặc dù hiện tại giá vàng đã vượt xa mốc đó, nhưng trải nghiệm thua lỗ vì "đu đỉnh" đã khiến chị quyết định đứng ngoài cơn sốt lần này. "Thà bỏ lỡ cơ hội còn hơn lặp lại bài học đau đớn vì không am hiểu thị trường", chị Mai chia sẻ.

Nga Thanh - Quỳnh Nguyễn