Chiến thuật 'im lặng đến phút chót': Nga gây áp lực lên Ukraine trong đàm phán

Ngày 14/5, Tổng thống Vladimir Putin công bố danh sách phái đoàn Nga tham gia đàm phán trực tiếp với phái đoàn Ukraine tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ vài giờ trước khi cuộc đàm phán dự kiến diễn ra vào ngày 15/5.

Theo sắc lệnh của Tổng thống Putin, Cố vấn của tổng thống Vladimir Medinsky dẫn đầu phái đoàn. Các thành viên khác bao gồm Thứ trưởng Ngoại giao Mikhail Galuzin, Thứ trưởng Quốc phòng Aleksandr Fomin và người đứng đầu cơ quan tình báo quân sự Nga Igor Kostyukov.

Ngoài các nhà đàm phán chính thức, một nhóm chuyên gia từ Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và Văn phòng Tổng thống cũng tham gia, bao gồm các quan chức quân sự và dân sự cấp cao, cùng các nhà ngoại giao.

Tuy nhiên, Tổng thống Putin, người được nhiều người kỳ vọng sẽ tham gia, lại không có mặt. Điều này xảy ra ngay cả khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố chỉ đàm phán với người đứng đầu Điện Kremlin.

Điện Kremlin giữ kín thông tin về kế hoạch của nhà lãnh đạo Nga cho đến khi thông báo chính thức về phái đoàn đàm phán được đưa ra.

Chiến thuật im lặng đến phút chót

Theo ông Boris Bondarev, cựu nhà ngoại giao Nga, sự im lặng này là một chiến thuật có chủ đích để giữ Ukraine và các đồng minh của nước này trong tình trạng căng thẳng, đồng thời cho phép thay đổi kế hoạch vào phút chót.

Nền ngoại giao Nga vẫn duy trì nhiều giao thức tương tự thời Liên Xô, khi mọi cuộc đàm phán cấp cao đều được chuẩn bị kỹ lưỡng.

Một nguồn tin từ Moscow Times cho biết: "Đây không phải là cách chúng tôi làm việc. Đầu tiên, các nhà đàm phán được chỉ định sẽ chuẩn bị mọi thứ. Sau đó, tổng thống mới tham gia để thảo luận về các điều khoản đã được thỏa thuận trước".

Một cựu quan chức Điện Kremlin nói thêm: "Lãnh đạo của chúng tôi không thích bị gây áp lực. Đó là điều ai cũng biết".

Việc Tổng thống Putin không tham gia đàm phán trực tiếp với Tổng thống Zelensky có thể liên quan đến vấn đề chính danh và pháp lý.

Nga không công nhận tính chính danh của ông Zelensky, cho rằng nhiệm kỳ tổng thống của ông đã kết thúc vào tháng 5 năm ngoái và Ukraine chưa tổ chức bầu cử. Nga cho rằng chỉ đại diện của quốc hội Ukraine mới có đủ tư cách pháp lý để đàm phán.

Lập trường của Tổng thống Putin cho thấy Moscow có thể chỉ ký thỏa thuận hòa bình với một tổng thống Ukraine mới hoặc lãnh đạo quốc hội Ukraine.

Ngoài ra, ông Zelensky đã ban hành sắc lệnh cấm đàm phán với Tổng thống Putin vào năm 2022. Moscow chỉ trích quyết định này, cho rằng nó cản trở cơ hội hòa đàm và chấm dứt xung đột.

Tổng thống Putin từng tuyên bố bất kỳ cuộc đàm phán nào trong bối cảnh hiện tại đều là "bất hợp pháp" do lệnh cấm đàm phán của Tổng thống Zelensky.

Một nhà ngoại giao Nga đương chức nhận định: "Ông Zelensky chỉ phù hợp để ký một thỏa thuận nhượng bộ".

Cuối tuần trước, ông Putin đề xuất đàm phán trực tiếp giữa Nga và Ukraine tại Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 15/5. Đáp lại, Tổng thống Zelensky yêu cầu Nga chấp thuận lệnh ngừng bắn 30 ngày trước khi đàm phán. Ông Zelensky và lãnh đạo một số nước NATO thậm chí còn đưa ra "tối hậu thư", đe dọa trừng phạt nếu Nga không ngừng bắn.

Tuy nhiên, ông Zelensky đã thay đổi quyết định và chấp thuận đàm phán sau khi Tổng thống Donald Trump gây áp lực, hối thúc nhà lãnh đạo Ukraine chấp nhận đề xuất và gặp Tổng thống Putin ngay lập tức.

Một quan chức có liên hệ với Điện Kremlin cho biết: "Tuyên bố của chúng tôi về việc nối lại đàm phán ở Istanbul chưa bao giờ đề cập đến sự tham gia của Tổng thống Putin. Chúng tôi đã liên lạc chặt chẽ với Washington trong vài tuần qua và đạt đến đỉnh điểm trong những ngày gần đây. Các đồng nghiệp của tôi đang cố gắng tìm ra một sự thỏa hiệp không làm mất lòng ông Trump".

Ông Bondarev cho biết: "Nếu ông Trump đích thân mời ông Putin, mọi thứ sẽ thay đổi. Nhưng ông Zelensky không 'ngang hàng' với ông Putin và ông ấy không muốn nói chuyện trực tiếp. Sau tối hậu thư của ông Zelensky, việc đồng ý gặp mặt sẽ giống như lùi bước và mất thể diện".

Nhà phân tích Alexei Chesnakov, người từng làm việc tại Điện Kremlin, cũng cho rằng Nga có lý do để giải thích việc Tổng thống Putin không tới Thổ Nhĩ Kỳ.

Ông Chesnakov nói: "Các nhà lãnh đạo chỉ họp khi có chương trình nghị sự rõ ràng và các quyết định được thống nhất trước. Sự tham gia của cá nhân ông Putin vẫn là một quân bài giấu kín, có thể được sử dụng để đảm bảo các điều kiện tốt hơn sau này".

Theo Alexander Gabuev, giám đốc Trung tâm Carnegie Russia Eurasia tại Berlin, mục tiêu chính của Tổng thống Putin là thuyết phục Tổng thống Trump rằng Nga thực sự quan tâm đến hòa bình, đó là lý do ông đề xuất cử phái đoàn đến Istanbul và nối lại các cuộc đàm phán sau khi đổ vỡ vào năm 2022.

Vấn đề là Tổng thống Putin vẫn chưa từ bỏ các yêu cầu tối đa của Nga đối với cuộc xung đột ở Ukraine. Ông vẫn muốn củng cố những gì Nga đã giành được về lãnh thổ và giảm đáng kể quy mô quân đội của Ukraine.