Bên lề sắc lệnh thuế quan: Những thay đổi phút chót của ông Trump

Theo Bloomberg, kế hoạch thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã được ấp ủ trong nhiều năm, nhưng các chi tiết quan trọng chỉ được hoàn thiện vào những phút cuối.

Ngay trước thời điểm ông Trump công bố kế hoạch thuế quan vào ngày 2/4, các trợ lý vẫn đang gấp rút hoàn thiện các yếu tố then chốt, bao gồm quy mô, phạm vi và cách thức truyền đạt thông điệp chính đến công chúng Mỹ.

Các quyết định then chốt về cấu trúc thuế quan được đưa ra sát giờ G, ngay trước khi ông Trump công bố những con số gây chấn động tại Vườn Hồng.

Giới quan sát nhận định, sự hỗn loạn ban đầu trong quá trình triển khai là điều khó tránh khỏi đối với một chính sách mà ông Trump đã đề xuất trong suốt chiến dịch tranh cử và hứa hẹn thực hiện nhanh chóng như một điểm nhấn trong chương trình kinh tế.

Vào chiều ngày 2/4, ông Trump công bố mức thuế quan bằng cách giơ một tấm bảng tại Vườn Hồng. Tuy nhiên, đến tối cùng ngày, các tài liệu chính thức lại công bố mức thuế cao hơn đối với một số quốc gia.

Tấm bảng hiển thị mức thuế ban đầu sau đó đã được gỡ khỏi phòng họp báo Nhà Trắng. Đến chiều ngày 3/4, Nhà Trắng lại công bố tài liệu mới, quay trở lại với các mức thuế mà ông Trump đã công bố trước đó.

Khi được hỏi vào ngày 2/4 về việc tại sao các quốc gia như Canada và Mexico không có tên trong danh sách thuế quan, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã thẳng thắn trả lời: "Tôi không chắc chắn về điều này".

Điều này cho thấy sự vội vã và thay đổi liên tục trong quá trình xây dựng một kế hoạch đánh thuế có quy mô lớn, ảnh hưởng đến toàn thế giới.

Với vị thế là nền kinh tế lớn nhất thế giới, Mỹ đã gây ra sự hoang mang trên toàn cầu.

Các quốc gia đối tác của Washington và giới doanh nhân đang tìm cách ứng phó với đợt tăng thuế lớn nhất của Mỹ trong một thế kỷ, một động thái tác động mạnh vào chính sách toàn cầu hóa hậu Thế chiến II mà ông Trump đã chỉ trích từ lâu.

Theo Bloomberg, chính sách thuế quan mới được xây dựng chủ yếu bởi một nhóm nhỏ thân cận, sẵn sàng tuân theo các quyết định của ông Trump, bao gồm Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và cố vấn cấp cao Peter Navarro.

Mặt khác, các quan chức kỳ cựu ủng hộ thương mại tự do, những người từng có ảnh hưởng lớn trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, đã không đóng góp vào kế hoạch mới.

Dù ông Trump đã tham khảo ý kiến của các chuyên gia, căn cứ mà chính quyền Mỹ áp dụng để xác định các mức thuế đối ứng dựa trên thặng dư thương mại đã khiến nhiều chuyên gia ngạc nhiên và hoài nghi.

Tại Mỹ, cổ phiếu đã giảm mạnh vào ngày 3/4, với khoảng 2.500 tỷ USD bốc hơi, mức giảm mạnh nhất kể từ năm 2020.

Một số lãnh đạo châu Âu đã kêu gọi trả đũa mạnh mẽ, trong khi các quốc gia châu Á vẫn thận trọng, hy vọng có thể đàm phán giảm thuế.

Khi những hậu quả kinh tế trở nên rõ ràng hơn, ông Trump và nhóm của ông đã đưa ra những thông điệp trái ngược về cơ hội giảm nhẹ tác động.

Vào ngày 3/4, Tổng thống Trump trấn an trước phản ứng gay gắt của thị trường, nói rằng mọi thứ đang "rất tốt" và so sánh việc công bố thuế quan của ông với việc phẫu thuật cho một bệnh nhân rất yếu, ám chỉ nước Mỹ.

Trong khi đó, ông Trump bày tỏ sẵn sàng giảm thuế nếu các quốc gia khác đưa ra điều gì đó "đặc biệt" để đổi lại. Tổng thống Mỹ cho biết ông sẽ đàm phán, mặc dù chỉ vài giờ trước đó, một số cố vấn hàng đầu của ông đã khẳng định điều này là không thể.

Bộ trưởng Lutnick bác bỏ khả năng giảm thuế, nói rằng Tổng thống "sẽ không thay đổi quyết định".

Cố vấn Navarro cũng loại trừ phương án đàm phán khi nói với CNBC: "Đây không phải là một cuộc đàm phán. Đây là một tình huống khẩn cấp quốc gia".

Điều này cho thấy sự thay đổi nhanh chóng trong quan điểm của phía Mỹ và sự thiếu nhất quán trong kế hoạch thuế quan.